استعداد یابی

معیارهای استعدادیابی جایگاه ژنتیک و تمرین

تاکید مطالعات ژنتیکی بر ویژگی های ذاتی مسئول اجراهای ورزشی قابل

* عوامل ژنتیکی موثر بر اجرا (Wilmore & Costill 1999 ;Baltes 1998):

- قد

- ترکیب بدنی

- ریخت بدنی

- انعطاف پذیری

- ظرفیت هوازی

- سازش پذیری با تمرین

- ترکیب بافت عضلانی

- مهارت های روانی

- صفات شخصیتی

- هر فعالیت سازمان یافته و هدفدار طراحی شده برای بهبود اجرای ورزشی از طریق وظایف تعریف شده، بازخوردهای غیر رسمی و امکان تکرار و اصلاح خطاها.

- این پژوهشگران همبستگی خطی مثبتی بین ساعات تمرین سنجیده و سطح مهارت به دست آوردند.

- آن ها دریافتند کودکانی که تمرین را دیرتر شروع می کنند، به سطح مهارت آن هایی که تمرین را زودتر شروع کرده اند نمی رسند.

- آن ها نتیجه گرفتند صرف نظر از عوامل ژنتیکی، افرادی به سطح نخبگی می رسند که میزان ضروری از تمرین سنجیده را انجام داده باشند. با این حال، در آن هایی که ویژگی های ژنتیکی مناسبی داشته باشند، سازش پذیری با تمرین بیشتر خواهد بود.

بر همین اساس؛

- استعداد با ساختار ژنتیکی آغاز شده و حداقل بخشی از آن ذاتی است.

- استعداد ممکن است به طور کامل در مراحل اولیه بروز نکند، ولی ممکن است دارای نشانه هایی باشد.

- نشانه های اولیه، اساس پیشگویی افرادی را که می توانند به نخبگی برسند فراهم می آورد.

- فقط تعداد اندکی با استعداد هستند.

- استعدادها نسبتا“ ویژگی دارند.

- ستعدادها با تمرین شکوفا می شوند. 

- عوامل مربوط به سلامتی

- عوامل آناتومیکی، پیکرسنجی و ترکیب بدنی

- عوامل بیومکانیکی

- عوامل فیزیولوژیکی و زیست حرکتی

- عوامل روانشناختی و جامعه شناختی

- عوامل مهارتی و تاکتیکی

لازمه ی چنین گزینشی برخورداری از مجموعه ای از آزمون ها است.

- برخی معتقدند در فرآیند استعدادیابی ورزشی نوعی دوپایگی بین آنچه که برای یافتن استعدادها انجام می شود و آنچه که مورد نیاز است وجود دارد.

- جزیی از اجرا که ذاتی در نظر گرفته می شود، همان جزیی نخواهد بود که در کودکی قابل مشاهده است.

- ویژگی هایی که تحت تاثیر محیط هستند نیز نقش بسیاری در پرورش استعدادهای فرد دارند.

 فرآیند استعدادیابی نیاز به شناسایی و کنترل ویژگی هایی دارد که پیشرفت موفقیت آمیز فرد در یک حیطه را مهیا می سازد. در این فرآیند، عوامل روانشناختی نقش حساسی برعهده دارند.

افرادی روش های استعدادیابی را توسعه داده اند که از دانش کافی برای توسعه ی روش های موثر برخوردار نبودند.

این شکاف به ویژه تاکید بر عوامل اجرای ورزشی، ممکن است پیامد فشار بر سازمان های ورزشی برای دست یابی به نتایجی باشد که موجب دیده شدن، کسب موفقیت و دست یابی به منابع مادی می شود.

ترکیب فرآیند استعدادیابی و پرورش استعداد

* تاکید بر ترکیب فرآیند استعدادیابی و پرورش استعداد موجب می شود:

- توسعه ی مهارت های عمومی پیش از فرآیند شناسایی توانایی های بالقوه

- آگاهی از پدیده ی شکوفایی زود و دیر هنگام استعدادها

به استعدادیابی و پرورش استعدادها باید به عنوان یک کل ونه دو فرآیند جداگانه نگاه کرد، چون این دو بر یکدیگر اثر گذار هستند.

* تمرکز اصلی فرآیند استعدادیابی بر ایجاد محیط گلخانه ای است.

الف - ایجاد فرصت و تشویق برای تمرین

- والدین تاثیر مهمی برهدایت کودکان به شرکت و کسب موفقیت در ورزش و سایر حیطه ها دارند.

- ثابت شده است که خانواده حمایت عملی و عاطفی پیوسته و بلند مدتی را فراهم می کند که برای شرکت طولانی مدت در ورزش ضروری است.

- با پیشرفت کودکان، خانواده ضمن تامین هزینه ها، برنامه های زندگی خود را با زندگی ورزشی کودکان هماهنگ می کنند.

- برچسب با استعداد از سوی والدین، فرصت هایی را برای رشد طبیعی به واسطه ی انتظارات بالا از کودک ایجاد می کند که پیامد آن استفاده از روش های آموزشی گوناگون و سطوح بالاتر تشویق است.

- یافته های بلوم (1985) از نظریه هایی مانند تئوری پیش بینی و پیشگویی خود تکاملی حمایت می کند.

- بر اسا س این نظریه ها بالا رفتن انتظارات مربیان یا والدین به واسطه ی اعتماد آن ها به توانایی های کودکان  که با رفتارهای کلامی و غیرکلامی پیوسته به کودکان منتقل می شود، می تواند موجب سازگاری رفتار کودکان با انتظارات اولیه شود.

پروژه ی توسعه ی استعدادهای ورزشی انگلستان:

- ورزشکاران نخبه احتمالا از خانواده هایی ظهور می شوند که  با ورزش سروکار دارند.

 - دادن فرصت های مناسب به کودکان برای تمرین و مسابقه  از عوامل مهم در موفقیت های بعدی آن ها است.

- در سطوح نخبگی، بدون حمایت خانواده ها د رتامین هزینه های بالای ورزش احتمال ندارد این ورزشکاران فرصت های مورد نیاز برای رسیدن به سطوح قهرمانی را به دست آورند.

بنابراین؛

نبود فرصت برای تمرین کافی و یا نظارت پیوسته از سوی یک مربی کارکشته محدودیت های آشکاری را برای رشد ورزشکار ایجاد می کند.

- برای نخبگی در هر چیزی به 10 سال تمرین گسترده نیاز است.

(دکتر هربرت سایمون؛ استاد علوم رایانه و روانشناسی و برنده ی جایزه ی نوبل)

- حتا با داشتن فرصت های مناسب، برای رسیدن به نخبگی در هر مهارتی تمرین ضروری است.

- در یادگیری حرکتی، میزان تمرین یکی از شرایط یادگیری بهینه است.

- تمرین سنجیده فعالیت های سازماندهی شده برای بهبود سطح کنونی اجرا است.

روش های افزایش اثربخشی تمرین سنجیده براجرا و یادگیری

- درنظر گرفتن عوامل پیش از تمرین مانند انگیزه ی یادگیری، داده های کلامی و الگو سازی

- نوع باز خورد

- فشردگی تمرین (تمرین فشرده یا توزیع شده)

- تنوع تمرین (چه میزان تنوع تمرین برای دست یابی به اهداف جلسه ی تمرین لازم است؟)

- مداخله های ساختاری (تمرینات سازماندهی شده در برابر تمرینات تصادفی)

- تمرین ذهنی

- تمرین جز به جز یا کلی

ملاحظات تمرینی

محیط تمرین

- کمیت تمرین پیشگوی قوی در یادگیری علوم است که زمان یادگیری دانش نامیده می شود

در تربیت بدنی به آن زمان یادگیری دانش گفته می شود

- در افراد با تجربه که کمیت بالایی از تمرین را تجربه کرده اند کیفیت تمرین اهمیت بیشتری دارد.

پژوهش ها نشان می دهد شروع زودهنگام تمرینات تخصصی برای رشد ورزشکاران نخبه مناسب نبوده و پیش از نوجوانی شرکت در ورزش های متنوع مهم تر است.

مشکلات شروع زودهنگام تمرینات تخصصی ورزشی

1- عدم رشد مناسب مهارت های حرکتی پایه که اساس مهارت های ویژه تر برای اجراهای موفقیت آمیز آینده و شرکت در ورزش های تخصصی است

2- با شروع زودهنگام تمرینات تخصصی ورزشی، کودکان ممکن است هرگز ورزشی را که در آن استعداد بیشتری دارند پیدا نکنند؛ به این مفهوم که ممکن است کودک وارد ورزشی شود که در آن استعداد داشته و از ورود به ورزشی که در آن استعدادها و شانس موفقیت بیشتری دارد باز ماند.

3- شروع زودهنگام تمرینات تخصصی ورزشی برای رشد کودکان خطرناک بوده و ممکن است پیامدهای نامطلوبی در نتیجه ی محدود شدن دامنه ی تجربیت آن ها در پی داشته باشد.

کمیته ی پزشکی ورزشی و آمادگی جسمانی انگلستان (2000)

ت – رفتار مربی

- اثر بخشی مربیان ناشی از رفتارهای آن ها است.

راهکارهای مربیگری موثر

- استفاده از بازخوردهای کلامی پیاپی

- اصلاح مهارت ها

- استفاده از آزمون ها

- استفاده از برنامه های تمرینی مناسب

سایر عوامل تسهیل کننده ی مربیگری موثر؛

- جنسیت

- انفرادی یا تیمی بودن ورزش

- نوع ورزش

- ورزشکار با استعداد بالا یا پایین

- سطح مهارت ورزشکار

- وضعیت ورزشکاران از نظر مبتدی یا با تجربه بودن

- درجه ی مربیگری مربیان

- فصل تمرینات

- اهداف جلسه ی تمرین

- فلسفه ی مربیگری

- ایجاد محیط انگیزشی موثر برای پرورش ورزشکاران با استعداد اهمیت دارد.

-سطوح بهینه ی انگیزش برای تکرار جلسات تمرینی با کیفیت که لازمه ی اجرای ورزشی سطح بالا است ضروری می باشد

ج – اثر حمایت خانواده و هم سن و سالان – ابعاد پویایی خانواده در 3 مرحله ی رشد ورزشکار

ث – محیط انگیزشی

کودکان ورزشکار باید تشویق شوند تا در انواع متنوع فعالیت های ورزشی شرکت کرده و دامنه ی گسترده ای از مهارت ها را کسب کنند. ورزشکارن جوانی که فقط در یک ورزش تخصص پیدا می کنند، ممکن است از فواید فعالیت های متنوع در نتیجه ی نیازهای جسمانی، فیزیولوژیکی و روانشناختی تمرینات و مسابقات شدید بی بهره شوند.

پ - زمان شروع تمرینات تخصصی

ب – ماهیت و نیاز به تمرین سنجیده

ویژگی های محیط گلخانه ای

محیط گلخانه ای درفرآیند استعدادیابی

ترکیب فرآیند استعدادیابی و پرورش استعداد

راه حل چیست؟

-پاسخی دیگر؛

- ساده ترین پاسخ؛

چرا چنین شکافی بین منابع مورد استفاده و منابع واقعی در استعدایابی وجود دارد؟

بنابراین،

بر اساس اصول استعدادیابی، فرآیند های شناسایی و پرورش استعدادها باید پیچیدگی های تعامل بین وراثت و محیط را در نظر بگیرد. چون؛

 - رویکردهای کنونی بر تعیین ویژگی های ذاتی اجرا مانند قد به عنوان پتانسیل های موجود تاکید داشته و در تلاش اند افراد را به سوی ورزش های خاص هدایت کنند

دوپایگی شواهد تجربی و علمی در استعدادیابی

نکته: استعدادیابی افرادی را گزینش می کند که دارای توانایی های برجسته هستند.

معیارهای استعدادیابی

* اکنون بسیاری از پژوهشگران بر تعامل بین ژنتیک و تمرین تاکید دارند

تئوری تمرین سنجیده (Deliberate practice)

* بر اساس این دیدگاه، نقش تمرین برجسته تر از نقش ژنتیک است.

* پژوهشگران طرفدار تمرین، عقیده دارند که شرایط محیطی مناسب می تواند موجب پرورش استعدادها، صرفنظر از پتانسیل ژنتیکی آن ها شود. 

پایگاه تخصصی مشاوره ورزشی